محافظت از کامپیوتر

چگونه از کامپیوتر و لپ تاپ خود در برابر قطع ناگهانی برق و نوسانات آن محافظت کنیم؟

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در حال ویرایش یک تصویر، تهیه یک نامه، آماده کردن یک تحقیق دانشگاهی و یا جست و جو در اینترنت باشید و ناگهان با قطع شدن برق امکان ادامه آن را نداشته باشید و حتی ممکن است به دلیل عدم ذخیره سازی تغییرات تمامی زحمات شما از بین برود. اگر در نواحی از کشور ساکن هستید که به دلیل گرما در برخی فصول سال مصرف مشترکین افزایش می­ یابد یا در محل زندگی شما زیر ساخت های انتقال برق نامناسب و فرسوده هستند، بیش از سایر افراد شاهد قطعی برق هستید. از آن گذشته قطع شدن و وصل شدن برق به صورت ناگهانی، سبب از بین رفتن اطلاعات خواهد شد. به علاوه هارد درایو (Hard Drive Disk) نیز ممکن است به صورت بسیار زیادی آسیب ببیند. بخش های دیگر نظیر کارت حافظه اس دی (Secure Digital) معمولا دچار آسیب دیدگی نخواهد شد. چرا که اتصال دایمی ندارند. (البته در صورت آسیب دیدن SD کارت نیز می توان مجددا اطلاعات را بازیابی کرد) نوسان و بالا و پایین رفتن ولتاژ برق نیز می تواند باعث آسیب به مادربورد (Motherboard)، هارد درایو، کند شدن عملکرد سیستم و عدم نگهداری شارژ باتری شود.

قطع شدن برق چگونه به کامپیوتر آسیب می‌رساند؟

در زمان خاموش کردن کامپیوتر همه‌ی نرم‌افزار و سخت‌افزارهای کامپیوتر خاموش می‌شوند و سیستم‌عامل به همه ­ی نرم‌افزارهای باز پیغامی در خصوص پایان دادن به عملیات و ثبت اطلاعات ارسال می­کند. سپس پیام‌هایی به دیگر اجزا فرستاده می‌شود تا به صورت آرام آرام خاموش شوند. این در حالی است که اگر برق به صورت ناگهان قطع شود، فرآیند خاموشی به شکل اصولی و صحیح انجام نمی‌شود و این احتمال وجود خواهد داشت که فایل‌ها و داده‌ها آسیب ببینند. احتمال آسیب دیدگی در مواقعی که سیستم عامل در حال راه اندازی است، برنامه ای در حال نصب است و یا برنامه و بازی درحال اجرا است و پردازنده بیش از پیش در حال فعالیت است توان بیشتری مصرف می­کند، بسیار بیشتر است. از این رو توصیه می­شود که فایل ­هایی مانند فیلم ­ها و تصاویر خاطره انگیز، فایل­های Word، Excel و . . . حاوی اطلاعات مهم بر روی هارد اکسترنال (External HDD) کپی کرده و در برابر چنین حوادثی محافظت کنید. نوع دیگر فایل که اثر مهمی در عملکرد سیستم دارد  و با نام فایل­ های سیستمی شناخته می­شوند، در صورت آسیب دیدن باعث خرابی سیستم عامل خواهند شد. قطع مکرر برق باعث کاهش عمر هارد دیسک می شود.

آیا می­دانید که وصل شدن ناگهانی برق می تواند موجب خرابی کامپیوتر می‌شود؟

شاید باعث تعجب شما باشد که نه تنها قطعی برق، بلکه وصل شدن مجدد آن و در نتیجه به دلیل ایجاد شوک الکتریکی باعث آسیب به کامپیوتر شما شود. تعریف شوک الکتریکی به صورت ساده به معنای افزایش ولتاژ به مدت خیلی کوتاه است که دستگاه­های حساس از قبیل کامپیوتر و لپ تاپ دچار آسیب خواهند شد.

یکی از تفاوت ­های کارکرد بین کامپیوتر دسکتاپ  (Desktop PC) و لپ تاپ (Laptop PC) در این است که در کامپیوتر دسکتاپ یک دستگاه منبع تغذیه یا پاور ساپلای (Power supply) مجزا وجود دارد که بیشتر اوقات در اثر نوسانات برق و شوک الکتریکی، تنها منبع تغذیه آسیب می­بیند که با صرف هزینه کمتری نسبت به آسیب در سایر قطعات، قابل جایگزینی است. این در حالی است که در لپ تاپ، مدار تغذیه بر روی برد اصلی قرار گرفته است که برابر نوسانات الکتریکی آسیب خواهد دید و تعمیر آن نیازمند صرف هزینه­ ی بیشتری است. بنابراین توصیه می­شود که پس از قطع شدن برق، وسایل الکترونیکی حساس خود را از برق جدا کرده و در تمامی شرایط از محافظ برق برای این وسایل استفاده کنید.

برای محافظت از کامپیوتر و لپ تاپ چه راهکاری وجود دارد؟

احتمال آسیب وسایل الکتریکی حساس در برابر نوسان برق و شوک الکتریکی نسبت به قطعی برق به خصوص برای کامپیوتر که معمولا بدون هیچ محافظی به برق اصلی منزل متصل است، بیشتر است. در زیر به راهکارهای جلوگیری از کاهش آسیب دیدگی و حفاظت از این وسایل اشاره شده است:

برای جلوگیری از خاموشی ناگهانی از یو پی اس استفاده کنید

منبع تغذیه بدون وقفه یا UPS  (Uninterruptible power supply)یک وسیله ­ی الکتریکی است که به منظور تامین پیوسته توان مورد نیاز بار مصرفی  با استفاده از انرژی ذخیره شده در باتری، بین برق شهر و دستگاه مصرف کننده قرار می­گیرد. دستگاه یو پی اس همچنین باعث کاهش نوسانات برق و نیز یکنواخت شدن ولتاژ شده و در نتیجه از شوک الکترونیکی و آسیب به تجهیزات حساس جلوگیری می­کند. این منبع انرژی اضطراری، موجب تامین انرژی لازم برای خاموش کردن کامپیوتر در زمان قطع برق شده و از خاموشی ناگهانی و در نتیجه آسیب به آن جلوگیری می­کند.

یو پی اس ها بسته به نوع کاربرد آن ها در توان­ های مختلفی ساخته شده و در بازار موجود هستند. انتخاب یو پی اس (UPS) براساس نیاز کاربر صورت می­ گیرد. انواع یو پی اس از نظر فناوری به سه دسته ی یو پی اس آفلاین(OFFLINE)، یو پی اس آنلاین (ONLINE) و یو پی اس لاین اینتراکتیو (LINE INTERACTIVE) تقسیم می­ شود.

یوپی‌اس‌ با قیمت پایین دارای باتری کوچکی است که میزان شارژ کمی نگه می‌‌دارد. بنابراین در صورت خرید یو پی اس با قیمت پایین می‌توانید تنها یک دستگاه مصرف کننده مانند کامپیوتر را به آن متصل کنید و پیش از پایان شارژ باتری دستگاه USP در اولین فرصت کامپیوتر را خاموش کنید. اما در صورت خرید یو پی اس گران قیمت تر با تعداد باتری بزرگتر و بیشتر، میزان برق دهی دستگاه یو پی اس بیشتر بوده و امکان استفاده طولانی مدت از کامپیوتر را خواهید داشت.

به منظور مقابله با شوک الکتریکی از محافظ برق استفاده کنید

همانطور که پیش­تر گفته شد، در لحظات ابتدایی وصل شدن برق ممکن است شوک الکتریکی به وجود آید. به منظور جلوگیری از بروز این اتفاق توصیه می­شود از یک دستگاه تثبیت کننده ولتاژ یا استابلایزر (Stabilizer) برای لپ تاپ  و یا کامپیوتر خود استفاده کنید. دستگاه Stabilizer یک سیستم تنظیم و تثبیت کننده ولتاژ است که در صورت نوسان، افت و … را به سرعت تشخیص داده و بصورت اتوماتیک رفع می کند. استابلایزر این امکان را به شما می­دهد تا در هنگام نوسان از دستگاه‌های الکتریکی خانگی خود محافظت کنید.

علایم خرابی کامپیوتر و لپ تاپ در اثر نوسان و قطع برق چیست؟

کامپیوتر را مجددا روشن کنید. اگر صدای فن کامپیوتر به گوش می رسید و چراغ­ های دستگاه نیز روشن شد ولی اتفاق دیگری رخ نداد به این مفهوم است که نوسان و قطع برق به کامپیوتر آسیب رسانده است. اگر فن دستگاه روشن نشود، این احتمال وجود دارد که پاور کامپیوتر (منبع تغذیه) آسیب دیده باشد. اگر باتری لپ تاپ دیگر شارژ نمی‌شود، ممکن است که نوسان برق آداپتور دستگاه را خراب کرده باشد. همچنین باتری را از لپ تاپ جدا کرده و آن را بصورت مستقیم به برق متصل کنید. اگر دستگاه لپ تاپ بدون هیچ مشکلی روشن شد به این مفهوم است که باتری خراب شده است.